Is advies een vorm van nostalgie?

‘Advice is a form of nostalgia’ is een zin uit een bekende column van Mary Schmich waarin zij haar versie van een ‘commencement speech’ opschreef (dat is een inspirerende toespraak op een diploma-uitreiking op een Amerikaanse universiteit). Misschien kent u het omdat deze tekst nog een hitje werd toen Baz Luhrmann hem op muziek zette, bekend geworden onder de titel Wear Sunscreen. Er zit een kern van waarheid in dit zinnetje, ook voor organisatie-adviseurs. Advies wortelt meestal in ervaring met iets wat in het verleden wel of niet gewerkt heeft. Heel vaak gaat dat goed: ervaring is immers een rijke bron om uit te putten om fouten te voorkomen, snelheid van handelen te vergroten en kwaliteit te verbeteren. Advies op basis van ervaring kan de efficiency en effectiviteit van organisaties aanmerkelijk vergroten.

Daar achter gaat wel de aanname schuil dat de omgeving waarin de ervaring is opgedaan, grotendeels gelijk is aan de omgeving waarin de ervaring opnieuw wordt toegepast. Wanneer de context anders wordt, kan ervaring haar waarde verliezen. Advies gebaseerd op ervaring wordt dan nostalgie. Klaus Schwab van het World Economic Forum beschrijft in zijn boek The Fourth Industrial Revolution hoe fundamenteel de context van organisaties momenteel verandert. Dat roept voor elke adviseur de vraag op of zijn ervaring nog relevant is, nu de maatschappelijke ontwikkelingen rondom duurzaamheid, technologie en organiseren zo snel gaan.

Uiteraard staan adviseurs niet stil en ontwikkelen ze mee met wat in de omgeving gebeurt. Toch blijft het nuttig om af en toe stil te staan bij de vraag of je advieservaring nog geldig is. Voor het Consulting Program & Community (CP&C) van Sioo heb ik een model ontworpen dat adviseurs daarbij helpt. Het richt zich op de vraag of adviseurs bezig zijn hun klant te helpen de omslag te maken naar de nieuwe context. Het model fungeert als een eerste, grove toets op ervaring. Het geeft vijf relevante trends in organisaties weer, die in de nieuwe context van belang zijn en waar je als adviseur over mee moet kunnen praten (zie de figuur).

Het model is op diverse manieren toepasbaar. In de CP&C hebben we adviesopdrachten van deelnemers langs het model gelegd. Dat leverde nieuwe ideeën op om opdrachten vorm te geven en hielp sommigen te zien dat ervaring op een bepaald gebied ontbrak. Het model kan adviseurs ook helpen hun eigen ervaring kritisch tegen het licht te houden door hun hele advieswerk langs deze bollen te leggen. Denk dan aan bijvoorbeeld de volgende vragen:

Draag je bij aan meervoudige waardecreatie? Adviseer je nog vooral om de aandeelhouderswaarde van je klant te verhogen of, als je in de publieke sector werkt, om het budget voor volgend jaar veilig te stellen? Of kijk je naar meervoudige waardecreatie door ondernemerschap in te zetten voor het oplossen van maatschappelijke problemen en daarmee ook financieel succes te boeken?
Help je met de invoering van nieuwe organisatievormen? Denk je na over platformorganisaties, zelforganisatie, Spotify of multidimensioneel organiseren en wat deze voor jouw klant kunnen betekenen?
Help je de klant nadenken over externaliseren? Begrijp je de impact en mogelijkheden van het ecosysteem waarin je klant opereert? Kan je je klant daarover adviseren? Denk je na over slimme experimenten die je klant snel zicht geven op oplossingen voor problemen en daarop door te ontwikkelen? Of maak je nog plannen en business cases met een tijdshorizon van jaren?
Maak je de klant bewust van de (on-)mogelijkheden van het gebruik van data om een klantvraag op te lossen? Of ga je automatisch over op interviews, workshops en brownpaper sessies?

Uiteraard raakt de vierde industriële revolutie niet alle consultants even hard. Het is aan een ieder om te beoordelen welke ontwikkeling ze als adviseur moeten door maken. De ervaring in de CP&C is dat het model kan helpen dat gestructureerd te doordenken. Zonder dat dit het laatste woord is, helpt het adviseurs kritisch zichzelf te bevragen op de relevantie van hun ervaring. Zo kunnen ze nostalgie in hun advies vermijden.

Deze blog is eerder gepubliceerd op www.sioo.nl.